اغراق نکنیم همه چیز به خودمان بستگی دارد| عملکرد ضعیف در پیمان های منطقه ای و دو جانبه

بازار؛ گروه ایران: اعلام خبر عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای واکنش های زیادی به دنبال داشته است. برخی این عضویت را به فال نیک گرفته و آن را نشانه ای بر بهبود روابط اقتصادی ایران با کشورهای منطقه و البته گسترش تعاملات با چین می دانند.

تا پیش از این یکی از ایراداتی که حوزه تعامل و دیپلماسی اقتصادی همواره مطرح بود حضور کم رنگ ایران در پیمان های دو جانبه و چند جانبه بوده است اما اکنون برخی معتقدند که بهره برداری از این توافق بیشتر به نحوه عملکرد ایران بستگی دارد و برای اظهار نظر درباره مزیت های اقتصادی آن خیلی زود است.

حمید حسینی کارشناس انرژی در اینباره می گوید: این سازمان بیشتر کارکرد امنیتی داشته و کشورهای عضو آن نه تنها با یکدیگر هم سو نیستند که بعضا در جنگ با یکدیگر به سر می برند. او همچنین به رقابت دو رقیب بزرگ بلوک شرق یعنی  روسیه و چین اشاره می کند و ادامه می دهد: عضویت دائم در این سازمان به هند و پاکستان کمک نکرده که دشمنی با هم را کنار بگذارند. وحید شقاقی شهری کارشناس اقتصادی هم در اینباره گفت: عضویت ایران معمولا در پیمان های منطقه ای همچون اکو، D۸ یا سازمان همکاری های اسلامی موفق نبوده ونفع اقتصادی در پی نداشته است. حتی در پیمان های دوجانبه هم بیشتر واردکننده کالا بودیم تا صادرکننده.

کارکرد اولیه تشکیل سازمان شانگهای مرزی و امنیتی بود. البته از سال ۲۰۰۱ به بعد بحث های فرهنگی آن به اضافه شد. اما در این مدت عملا این سازمان هیچ کارکرد اقتصادی نداشته است

لطفا بزرگنمایی نکنید
سازمان شانگهای، سازمانی میان‌دولتی است که برای همکاری‌های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی تشکیل شده‌است. این سازمان در سال ۱۹۹۶ توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان با هدف برقرار کردن موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه، پایه‌گذاری شد. نقش اصلی و تعیین‌کننده را در سازمان شانگهای، دو کشور چین و روسیه به عهده دارند.

ایران در سال ۲۰۰۵ به عنوان عضو ناظر به سازمان همکاری شانگهای پیوست و یک سال بعد برای عضویت کامل در این سازمان درخواست داد. درخواست ایران بارها از سوی اعضای اصلی این سازمان رد شده بود.

حسینی کارشناس بازار انرژی با بیان اینکه ما سال ها پیش برای عضویت در این سازمان اقدام کرده بودیم، ادامه داد: به دلیل تحریم های سازمان ملل عملا درخواست ما به تایید نرسید. بعد از لغو تحریم ها هم تاجیکستان با عضویت ما مخالف کرد. در نهایت این اتفاق امسال ممکن شد.

این کارشناس انرژی ادامه داد : اینکه ما الان به عضویت سازمان همکاری شانگهای درآمده ایم به این معنی نیست که  از فردا می توانیم از منافع اقتصادی و سیاسی آن استفاده کنیم. ضمن اینکه عضویت کامل ما در این سازمان دست کم دو سال زمان می برد.

اینکه ما الان به عضویت سازمان شانگهای درآمده ایم به این معنی نیست که  از فردا  می توانیم از منافع اقتصادی آن استفاده کنیم. ضمن اینکه عضویت کامل ما دست کم دو سال زمان می برد

او همچنین گفت: کارکرد اولیه تشکیل این سازمان مرزی و امنیتی بود. البته از سال ۲۰۰۱ به بعد بحث های فرهنگی آن به اضافه شد. اما در این مدت عملا سازمان همکاری های شانگهای هیچ کارکرد اقتصادی نداشته است. به عنوان مثال کشورهای عضو این سازمان نه قرارداد تعرفه ترجیحی با هم دارند و نه حتی تلاشی برای گسترش تعاملات تجاری کرده اند.

حسینی ادامه داد: حتی اعضای این سازمان با ما هم سو نیستند. به عنوان مثال چین و هند با هم در رقابت هستند. از آن طرف رقابت چین و روسیه را شاهد هستیم. ضمن اینکه هند و پاکستان هم به نوعی در تقابل با یکدیگر به سر می برند و عضویت در این سازمان کمکی به پایان یافتن این دشمنی ها نکرده است. چنین سازمانی نمی تواند نقش تعیین کننده و مثبتی در پیشبرد اهداف اقتصادی اعضای آن داشته باشد و نباید درباره اثرات مثبت این عضویت تا این اندازه بزرگنمایی شود.  

 این اظهارات در حالی صورت می گیرد که بدون شک چین با روندی که در پیش گرفته و بر اساس پیش بینی ها برای سال ۲۰۳۰  منطقه شرق جهان کانون تقاضاهای جهانی خواهد بود که در ان جمعیت طبقه متوسط و جوان بیشترین امار را خواهد داشت.   علاوه بر این به غیر ازروسیه تمامی کشورهای عضو این پیمان  غیر نفتی بوده و در واقع می توان  با استفاده از مرزهای خاکی و طرح کمربند - جاده ومسیر دریایی جاده ابریشم اهداف جدید اقتصادی چه در تامین کالاهای مورد نیاز برای تولید و چه در یافتن بازارهای جدید برای کالاهای صادراتی را دنبال کرد.  

عضویت ایران معمولا در پیمان های منطقه ای همچون اکو، D۸ یا سازمان همکاری های اسلامی موفق نبوده است. حتی در پیمان های دو جانبه عمدتا تراز تجاری ما منفی بود و بیشتر نقش واردکننده کالا را داشتیم تا صادر کننده 

کارنامه غیر قابل قبول ایران در پیمان های منطقه ای
اما سوال اینجاست که عضویت در شانگهای تا چه اندازه در اقتصاد ایران اثر گذار بوده و خواهد توانست مشکلات موجود را حل کند؟ سئوالی که به زعم کارشناسان پاسخ آن در نحوه استفاده ایران از موقعیت فعلی است.  وحید شقاقی شهری کارشناس اقتصادی  که معتقد است ایران کارنامه مورد قبولی در عضویت در سازمان های منطقه ای نداشته است، می گوید: هند و چین و روسیه شاکله اصلی این سازمان هستند که البته در بریکس هم حضور دارند. این کشورها از نظر اقتصادی قدرت بالایی در دنیا دارند. به عنوان مثال تولید ناخالص داخلی چین به ۲۴ تریلیون دلار رسیده است. بعد از آمریکا با تولید ۲۰ تریلیون دلاری هند در جایگاه سوم دنیا قرار دارد. تولید ناخالص داخلی هند ۸ تریلیون دلار و روسیه حدود ۲.۵ تریلیون دلار برآورده می شود.  اما اینکه ایران چقدر بتواند از موقعیت قرار گرفتن در چنین اقتصادهایی استفاده کند به نحوه برنامه ریزی خود او بستگی دارد.

عضویت در این سازمان ها و حتی پیمان های دو جانبه زمانی فایده خواهد داشت که ما چیزی برای صادرات و عرضه داشته باشیم. اما عملا نه برنامه راهبردی مشخصی برای خود داشتیم ونه حتی از برنامه های تجاری رقبای منطقه ای تحلیلی ارائه می کردیم

او با بیان اینکه عضویت ایران معمولا در پیمان های منطقه ای همچون اکو، D۸ یا سازمان همکاری های اسلامی موفق نبوده است، ادامه داد: پیمان های منطقه‌ای نه تنها نتوانسته تجارت ایران با کشورهای عضو را تقویت کند که در حال حاضر حجم تجارت با این کشورها کاهش داشته است.

به گفته این اقتصاددان، عضویت در این سازمان ها و حتی پیمان های دو جانبه زمانی فایده خواهد داشت که ما چیزی برای صادرات و عرضه داشته باشیم. اما عملا نه برنامه راهبردی مشخصی برای خود داشتیم ونه حتی از برنامه های تجاری رقبای منطقه ای تحلیلی ارائه می کردیم.

شقاقی شهری ادامه داد : به عنوان مثال در پیمان های دو جانبه عمدتا تراز تجاری ما منفی بود و بیشتر نقش واردکننده کالا را داشتیم تا صادر کننده. بنابر این زمانی می توانیم از منافع اقتصادی این عضویت استفاده کنیم که یک برنامه راهبردی مشخصی را داشته باشیم.