بازار؛ گروه بین الملل: رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید تهران دسترسی بازرسان به مراکز مرتبط هسته‌ای را به شدت محدود کرده و به پرسش‌ها پیرامون کشف آثار اورانیوم در سه محل اعلام نشده جواب نمی‌دهد.
گروسی گفته که فعالیتهای آژانس به کمترین حد خود از زمان توافق هسته‌ای رسیده است. او افزوده که نگرانی‌های فزاینده‌ای نسبت به فعالیت سایت‌های اعلام نشده ایران وجود دارد و تهران باید هر چه زودتر به پرسش‌ها پاسخ دهد.
این در حالی است که «کاظم غریب آبادی» سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمان های بین المللی در وین، در واکنش به انتشار گزارشات برجامی و پادمانی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی گفته است: تمامی فعالیت های هسته ای ایران، از جمله غنی سازی در سطوح مختلف و تولید فلز اورانیوم، در چارچوب حقوق هسته ای ایران تحت معاهده عدم اشاعه صورت می گیرند و کاملاً همراستا با تعهدات پادمانی ایران انجام می شوند.
وی گفته است از آنجا که سایر طرف ها به تعهدات خود تحت توافق هسته ای در حوزه رفع تحریم عمل نکردند و سیاست اعمال تحریم های غیرقانونی و یکجانبه آمریکا نیز ادامه دارد، هیچ کس نمی تواند توقف این فعالیت ها را در چارچوب این توافق از ایران طلب کند. ثبت داده های فراتر از پادمان فقط برای سه ماه با آژانس تفاهم شده بود و مبنای آن نیز کاملاً سیاسی بوده است، موضوعی که نه حقی برای آژانس ایجاد می کند و نه تکلیفی برای ایران.
وی تأکید کرده است که صرفاً چهار موضوع پادمانی بین ایران و آژانس وجود دارد که مربوط به حدود دو دهه قبل می باشند و ایران تاکنون، تعاملات مناسب و سازنده ای را درخصوص آن ها با آژانس، با هدف حل و فصل این موضوعات، به عمل آورده است.
برخی استدلال می کنند که گزارش آتی آژانس تعیین مذاکرات هسته ای با ایران را مشخص خواهد ساخت. نظر به اهمیت این موضوع خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور «شیرین هانتر» عضو شورای روابط خارجی آمریکا انجام داده که در ادامه می آید.
هانتر متخصص مسائل سیاسی ایران، خاورمیانه و اسلام سیاسی است. تا پیش از انقلاب ۵۷ ایران، هانتر عضو وزارت امور خارجه ایران بوده‌است و پس از آن به ایالات متحده مهاجرت نمود. وی به زبان‌های فارسی، انگلیسی، فرانسه و ترکی مسلط است. وی همچنین عضو شورای روابط خارجی امریکاست.
کتاب «روابط ایرانی-عربی، فرایندهای تنش و سازگاری» از جمله کتابهای متأخر هانتر است. این کتاب تلاشی برای فهم و درک بهتر تاثیرات رقابت‌های فرهنگی، مدرنیزاسیون (نوگرایی)، اختلافات قومی و مذهبی، دولت‌سازی، نقش قدرت‌های بزرگ و سیستم سیاسی بین‌المللی بر روابط ایرانیان و اعراب طی هفت دهۀ گذشته است.
از جمله آثار دیگر وی می توان به کتابهای «خدا در کنار ماست: دین و امور بین الملل»، «سیاست خارجی ایران در دوران بعد از شوروی»، «ایران متفرق: ریشه های تاریخی مناظرات ایرانیان درباره هویت »، «فرهنگ و حکومت در قرن بیست و یکم»، «اسلام در روسیه؛ سیاست هویت و امنیت»، «آینده اسلام و غرب؛ برخورد تمدنها یا همزیستی مسالمت آمیز»، «صدای اسلام از جناح اصلاح طلب»، «اسلام و حقوق بشر»، «مدرنیزاسیون، دموکراسی و اسلام» و «اسلام: دین دوم اروپا» اشاره کرد.
*رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته است به طور فزاینده‌ای نگران هستم که مسائل مربوط به سایت‌های اعلام نشده، حل نشده باقی بماند و ایران باید آنها را هر چه سریع‌تر حل کند. اظهارات گروسی را قبل از نشست مهم آینده آژانس درباره ایران چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا این اظهارات به معنای گزارش منفی آژانس درباره ایران خواهد بود؟
به نظر من اظهارات رافائل گروسی را باید در چارچوب ادامه پیشرفت در مذاکرات برای احیای برجام و همچنین ادامه تمایل حکومت بایدن برای دادن امتیازات ضروری به ایران دانست.
از طرفی، اسرائیل هم فعالیتهای خود را برای جلوگیری از هر توافق بین ایران و آمریکا بیشتر کرده است.
به نظر من اظهارات گروسی را باید در سایه این تحولات تعبیر کرد. البته ایران میزان غنی سازی را افزایش داده است. اما هنوز میزان غنی سازی میزانی نیست که بتوان سلاح تولید کرد.
*نشست آتی آژانس حائز اهمیت است و گزارش منفی درباره برنامه هسته ای ایران ممکن است تهران را از دادن امتیاز برای احیای برجام دلسرد کند. ارزیابی شما چیست؟
به نظر من ایران تصمیم گرفته است که بیش از آنچه که در برجام قبول کرده است، امتیاز دیگری ندهد. ممکن است موضوع فرستاده شدن پرونده هسته ای به شورای امنیت سازمان ملل باعث شود ایران در بعضی مسائل انعطاف نشان دهد.
همانطور که بارها گفته ام مسأله اصلی مسأله هسته ای نیست بلکه موضوع اصلی خصومت ایران با اسرائیل است.
*آژانس اعلام کرده است «وظایف نظارتی اش در ایران» به طور جدی تضعیف شده است. به نظر می رسد منظور آژانس، عدم اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی از سوی ایران باشد. با توجه به اینکه نظارتهای فراپادمانی آژانس از ایران ناشی از برجام بود و این توافق هم عملا از بین رفته است و ایران در قالب NPT و پادمانها با آژانس همکاری دارد، این نگرانی چه منطقی دارد؟
شکایت «گروسی» بیجا می باشد. بعد از خروج آمریکا از برجام باید انتظار می رفت که ایران هم مقابله به مثل خواهد کرد. صحبتهای «گروسی» برای فشار به ایران است. به نظر من دیگر اراده قوی در آمریکا برای احیای برجام وجود ندارد.
من قبلا به نیت بایدن در این مورد شک داشتم. این روزها بعضی می خواهند اینطور وانمود کنند که شکست مذاکرات تقصیر ایران بوده است و به این طریق زمینه را برای فشارهای بیشتر به ایران آماده سازند.
اسرائیل هم دائماً تهدید می کند که اگر آمریکا نتواند برنامه هسته ای ایران را مهار کند، اسرائیل مستقیماً این کار را خواهد کرد؛ البته از طریق نظامی.
*ایران اخیرا در مواضع خود از تمایل برای احیای برجام و تداوم مذاکرات هسته ای سخن گفته است. با توجه به این موضوع اینده مذاکرات هسته ای را با توجه به شرایط کنونی چگونه پیش بینی می کنید؟
ممکن است ایران قدری دیر در این خصوص ابراز تمایل کرده است آن هم با شرط و شروط. ممکن است این تعبیر من درست نباشد اما من فکر می کنم چشم انداز احیای برجام خیلی خوب نیست.
موضع بایدن بعد از افغانستان و تشدید موج جدید کرونا بدتر شده است. بنابراین بعید است که او در قبال ایران کوتاه بیاید.
به نظر من اگر ایران می خواهد از این بن بست فعلی بیرون بیاید، باید مستقیما با امریکا صحبت کند و حتی رابطه برقرار کند. وقتی ایران از موضع خود دست برداشت آن وقت بسیاری از مسائل آسانتر حل می شود.
مشکل ایران این است که در حال حاضر یا در آینده نزدیک امکان ساخت سلاح هسته ای را ندارد. بنابراین آمریکا و دیگران علیرغم حرفهایشان فعلا ترسی از ایران هسته ای ندارند.
بنابراین حاضر نیستند به ایران امتیاز بدهند. به لحاظ چانه زنی، ایران در موقعیت جالبی نیست. با توجه به ادامه تحریمها و تحولات منطقه ای به خصوص پیروزی طالبان در افغانستان، بدون تغییرات اساسی در سیاست خارجی ایران مشکلات فعلی از جمله مسأله برجام ادامه خواهد داشت.
نظر شما